Zaburzenia nastroju w okresie ciąży i połogu.

Zaburzenia nastroju w okresie ciąży i połogu.

Ciąża to czas intensywnych przeżyć emocjonalnych i zmian jakie dokonują się nie tylko w życiu kobiety ale także w strukturze rodziny.  Czas przygotowań do pełnienia nowych ról  – matki i ojca .

Każda ciąża zmienia sens i cel życia kobiety. I tak jak dziecko w łonie matki rośnie i dojrzewa  tak też odbywa się rozłożony w czasie proces adaptacji emocjonalnej do perspektywy rodzicielstwa, a także stopniowe nawiązywanie więzi z dzieckiem. Na ten proces mają wpływ zarówno predyspozycje indywidualne, społeczne oczekiwania, utrwalone wzorce kulturowe oraz przekazy i wzory rodzinne dotyczące roli matki.

Zdarza się, że wchodzenie kobiety w rolę matki może być procesem długotrwałym, w którym splatają się  różne uczucia: miłości, niechęci, niepokoju, smutku. Mitem jest, że miłość macierzyńska pojawia się zawsze wraz z poczęciem dziecka.

Na samopoczucie kobiety w okresie ciąży i po porodzie ma wpływ wiele czynników. Wśród nich możemy  wymienić :

–  etap życia, w którym kobieta zaszła w ciążę ( czy wiązało się to np. z utratą planów zawodowych),

– decyzję o powiększeniu rodziny ( czy była to wspólna decyzja, czy tylko wola jednego z małżonków),

–  relacji jaka panuje między małżonkami,

– wsparcia psychicznego jakie może otrzymać,

– wyobrażeń  o roli matki,

– świadome planowanie rodzicielstwa

To jak szybko kobieta odnajdzie się w nowej roli i jakich emocji będzie doświadczać podczas ciąży i po porodzie zależy również od relacji i doświadczeń jakie miała z własną matką, jakie zachowała emocjonalne wspomnienia z własnego dzieciństwa.

Wszelkie uczuciowe deficyty pochodzące z tego wczesnego okresu rozwoju wpływają i kształtują postawę wobec własnego dziecka. Jeżeli kobieta w głębi duszy czuje się jak mała , zagubiona, niekochana dziewczynka trudniej jej będzie emocjonalnie wejść w rolę matki.

Bardzo ważne jest również to, by kobieta miała przestrzeń na wypracowanie własnego modelu macierzyństwa, i nie pozostawała pod rodzinną  presją powielania „obowiązującego” , sztywnego wzorca.

Również przekazy społeczne i kulturowe  wpływają na kształtowanie się  postawy macierzyńskiej. Często taki wizerunek jest bardzo jednostronny ukazujący kobietę zawsze uśmiechniętą, zadowoloną, pełną miłości. Społeczny przekaz wyrzucił obraz matki zmęczonej, niewyspanej, która może mieć gorszy dzień. A przecież w byciu matką jest miejsce na różną skalę doznań emocjonalnych : smutku, rozczarowań, poczucia bezradności, które nie wykluczają miłości do dziecka , a stanowią jedynie jej dopełnienie.

Obraz miłości macierzyńskiej to również niewyspanie, zmęczenie i frustracja wynikająca z zakłócenia rytmów dobowych, z częstym wstawaniem w nocy. Zdarza się, że kobiety z obawy przed społecznym osądem o bycie „złą matką” boją się przyznać do odczuwanych przez siebie niepokojów, labilności emocjonalnej względem dziecka. Te ukryte, zepchnięte w głąb własnego ciała przykre, bolesne stany uczuciowe mogą się przyczynić do wystąpienia zaburzeń nastroju.

Spośród najczęściej występujących  po porodzie problemów psychicznych można wymienić: smutek poporodowi (baby blues) i depresję poporodową.

Smutek poporodowy to fizjologiczna reakcja kobiety na poród, która trwa krótko i ustępuje samoistnie. Początek tego stanu ma zwykle miejsce w ciągu kilku dni po porodzie i mija najczęściej około 10 dnia po porodzie.

Objawy smutku poporodowego to:

– niewielkie lub umiarkowane obniżenie nastroju,

– chwiejność emocjonalna, płaczliwość, drażliwość,

– uczucie wyczerpania, bóle głowy, zaburzenia snu, spadek apetytu, niekiedy uczucie wrogości wobec męża.

Stan ten nie wymaga leczenia farmakologicznego ważne jest natomiast zrozumienie młodej mamy ze strony bliskich, wsparcie emocjonalne, pomoc w obowiązkach, stworzenie przestrzeni do rozmowy na temat doświadczanych trudności.

Depresja poporodowa rozwija się w ciągu kilku do kilkunastu tygodni po porodzie. Różni się od smutku poporodowego przede wszystkim  nasileniem objawów i zaburzeń funkcjonowania. Niemal każda młoda matka jest przemęczona, niewyspana ale czerpie siłę z tego, że dziecko na nią patrzy, uśmiecha się do niej, wyciąga rączki. Matkę w depresji kontakt z dzieckiem nie cieszy, a czynności pielęgnacyjne wykonuje w sposób mechaniczny.

Do  objawów depresji poporodowej zaliczamy:

– chwiejność emocjonalną, płaczliwość, bezradność, domaganie się pomocy i podkreślanie swojej bezsilności,

– utratę apetytu (lub jego wzmożenie), senność, nadmierne zmęczenie, płytki sen,

– przekonanie, że jej dziecko sprawia większe niż inne dzieci trudności w opiece,

– stany nasilonego lęku, niekiedy z napadami paniki, zamartwianiem się i nadmierną, nieadekwatną troską o zdrowie własne i dziecka,

– poczucie osamotnienia, opuszczenia, bycia niezrozumianą, a także trudności w okazywaniu uczuć – zwłaszcza miłości,

– poczucie winy i myśli samobójcze,

– obsesyjnie nawracające myśli i obawy, że z powodu braku doświadczenia nie jest w stanie optymalnie zaopiekować się dzieckiem, a nawet nieumyślnie może mu zaszkodzić.

Przy depresji poporodowej, której matka zaprzecza mogą pojawić się objawy charakterystyczne dla depresji maskowanej jak: bóle serca, brzucha, migreny. Brak odpowiedniego rozpoznania problemów psychicznych i leczenia może mieć niekorzystny wpływ na relacje kobiety z dzieckiem, mężem (partnerem) i rodziną, a także na rozwój emocjonalny dziecka.  Nie leczona depresja poporodowa stanowi ryzyko rozwoju ciężkiej depresji.

Leczenie łagodnych przypadków depresji poporodowej polega na zastosowaniu psychoterapii, psychoedukacji, wsparcia psychicznego. W przypadkach bardziej nasilonych stanów stosuje się dodatkowo leki przeciwdepresyjne.

Bibliografia: Cameron A.D. :Psychiatria. Urban & Partner, Wrocław 2005 r.

Czytelnia Gabinet Psychoterapii Przystań Katowice : psycholog Katowice, psychoterapeuta Katowice Olga Przybyłek.

Powrót na stronę główną

Czytaj więcej w kategorii kobieta

Gwałt.

Gwałt jest przeżyciem silnie traumatyzującym. Zapisuje się we wspomnieniach, emocjach i ciele kobiety nieraz na wiele lat. Wiąże się z przekroczeniem granic i brutalnym wtargnięciem w intymną...

Zdrada.

Zdrada – wstydliwa, ukrywana, raniąca. Wiąże się nie tylko z przyjemnością ale również z poczuciem winy i lękiem przed społeczną oceną. Zdradzamy z różnych powodów; aby upewnić się o swojej...

Macierzyństwo.

Mity macierzyństwa. Macierzyństwo obejmuje szeroki obszar rozważań ponieważ odnosi się ono nie tylko do funkcji biologicznej ale również obejmuje płaszczyznę społeczną, psychologiczną, czy też...

Menopauza. Koniec, czy początek ?

  Istnieje wiele mitów, przekonań i uprzedzeń dotyczących tego okresu. Kobiety doświadczają swoich ograniczeń, mierzą się ze wstydem i różnymi dolegliwościami. W związku z czym menopauza staje się...

Ciąża.

Ciąża jest przełomowym momentem w życiu każdej kobiety. Można powiedzieć, że jest to wędrówka w nieznane, bo ciąża i poród to tylko jedne z etapów na długiej drodze macierzyństwa. Kobieta rodzi się z...

Zaburzenia nastroju w okresie ciąży i połogu.

Ciąża to czas intensywnych przeżyć emocjonalnych i zmian jakie dokonują się nie tylko w życiu kobiety ale także w strukturze rodziny.  Czas przygotowań do pełnienia nowych ról  – matki i ojca...