Trauma – stres pourazowy

Każdego z nas cechuje indywidualna odporność na silne przeżycia emocjonalne. Odporność ta zależy od predyspozycji biologicznych organizmu, jakości kontaktu emocjonalnego dziecka z opiekunami oraz czynników społecznych. 

Przekroczenie tej granicy powoduje istotne zmiany w strukturze osobowości co przedkłada się na zmiany w funkcjonowaniu społecznym i emocjonalnym człowieka.

Badacze przedmiotu wyróżniają dwa typy traumy: 

Trauma typu I – jest wynikiem nagłego, niespodziewanego i krótkotrwałego wydarzenia zagrażającego życiu. Zaliczamy do niej: nagłą śmierć bliskiej osoby, poronienia, wypadki komunikacyjne, napady, klęski żywiołowe, gwałty.

Trauma typu II – związana jest z długotrwałymi i powtarzającymi się zdarzeniami jak np.: przemoc w rodzinie, brak empatycznego dostrojenia się opiekuna do potrzeb emocjonalnych dziecka ( tzw. trauma relacyjna), nadużycia seksualne, mobbing, alkoholizm, wieloletnie procesy, okoliczności związane z wojną.

W efekcie traumatycznego przeżycia może dojść do wystąpienia Zespołu Stresu Pourazowego PTSD. Jest to specyficzny rodzaj zaburzenia lękowego, który może wystąpić nawet po kilku latach od doświadczenia traumatycznego wydarzenia .

Zespół stresu pourazowego znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie osób nim dotkniętych. Objawy PTSD manifestują się zarówno w przeżyciach emocjonalnych, strukturze procesów poznawczych, zachowaniu i objawach somatycznych.

Wyróżniamy także zespół wtórnego stresu pourazowego, który objawia się w bardzo podobny sposób do PTDS ale dotyczy osób, które z racji wykonywanego zawodu mają kontakt z traumatycznymi  wydarzeniami (np. policjanci, lekarze pogotowia, ratownicy medyczni czy strażay). Objawy są bardzo zbliżone do tych, które występują w PTSD.

Typowe objawy PTSD możemy podzielić na 3 grupy:

  • Objawy związane ze sferą poznawczą, jak:

 – uporczywe, nawracające wspomnienia zdarzenia,

– nawracające przykre sny, zachowania lub odczucia jak gdyby zdarzenie traumatyczne znów miało miejsce,

– nieproporcjonalną reakcję lękową na wydarzenie,

– łatwe rozpraszanie uwagi, dziury w pamięci lub brak pamięci pewnych aspektów traumatycznego wydarzenia,

– problemy z koncentracją, poczucie, że ktoś może kontrolować moje myśli;

  • Objawy emocjonalne:

– unikanie myśli, uczuć i rozmów dotyczących wydarzenia,

– unikanie bodźców wywołujących traumatyczne wspomnienia, niepamięć,

– ograniczenie zainteresowań i aktywności,

– uczucie oddalenia i wyobcowania

– stan odrętwienia,,

– poczucie braku perspektyw na przyszłość,

– zmiany w zakresie relacji z innymi ludźmi, takie jak niezdolność do zaufania komuś

– trudności w nawiązywaniu bliskich relacji emocjonalnych,

– częste wpadanie w reakcję przestrachu, · 

– niepokój,wstyd, samokrytyka lub obwinianie samego siebie·  poczucie bezradności, bezsilności,

– poczucie braku kontroli, , drażliwość lub wybuchy gniewu poczucie winy

  • Objawy somatyczne:

– zaburzenia snu i bezsenność

,- koszmary nocne, 

– zachowania autodestrukcyjne, 

,- nadmierna reakcja na bodźce, 

– poczucie bycia na zewnątrz siebie, 

– poczucie bycia zamrożonym, sparaliżowanym, znieruchomiałym ,

 – przewlekłe i nadmierne pobudzenie autonomicznego układu nerwowego, które manifestuje się m.in. takimi objawami jak: przyspieszone bicie serca, zimny pot, szybki oddech, kołatanie serca, nadmierna czujność, potliwość.

syndromem stresu pourazowego współwystępują również takie zaburzenia jak; depresja, myśli samobójcze, zaburzenia lękowe oraz nadużywanie i uzależnienie od substancji psychoaktywnych. 

Aby zdiagnozować wystąpienie u danej osoby PTSD objawy  muszą utrzymywać się przez co najmniej jeden miesiąc oraz muszą powodować istotne trudności w funkcjonowaniu danej osoby w sferze społecznej, rodzinnej lub innych ważnych dziedzinach życia.

Leczenie traumy.

W leczeniu osób cierpiących na przewlekłą postać PTSD stosuje się oddziaływania farmakologiczne i psychologiczne. Leczenie farmakologiczne ma charakter objawowy i powinno być uzupełniające do oddziaływań psychoterapeutycznych. W przypadku ostrych objawów takich jak ciężka bezsenność, zaburzenia lękowe i nasilona depresja stosuje się leki nasenne lub przeciwdepresyjne.

Metoda psychoterapii  polega na przepracowaniu myśli, uczuć, wyobrażeń dotyczących przeżytej traumatycznej sytuacji. Dzieci, ale także i dorośli maja problem w mówieniu wprost o tym, co tragicznego zdarzyło się w ich życiu. 

Stąd wynika potrzeba czasu,  przestrzeni, poczucia bezpieczeństwa i zaufania  aby osoba sama w odpowiednim dla niej czasie zaczęła mówić o tym, co ją spotkało. 

Leczenie może przynieść poprawę nawet po wielu latach od wystąpienia objawów dlatego też czas ich trwania nie powinien mieć wpływu na podjęcie decyzji o rozpoczęciu terapii.

Literatura:  Martin Seligman, Elaine F. Walker, David L. Rosenhan: Psychopatologia. Poznań: Zysk i s-ka, 2003.

Czytelnia Gabinet Psychoterapii Przystań Katowice : psycholog Katowice, psychoterapeuta Katowice Olga Przybyłek.

Powrót na stronę główną

 

Olga Przybyłek

Jestem psychologiem, psychoterapeutą . Psychoterapią indywidualną i pomocą psychologiczną zajmuję się od 15 lat, Pracuję z pacjentami po przebytych traumach oraz z osobami, które borykają się z zaburzeniami nastroju, doświadczają lęków , zmagają się z zespołem stresu pourazowego oraz objawami psychosomatycznymi. Pomagam pacjentom, którzy wychowywali się w rodzinach z problemem alkoholowym i doznawali przemocy psychicznej oraz fizycznej. Obecnie zdobytą wiedzę i wieloletnie doświadczenie wykorzystuję w prywatnym  Gabinecie Psychoterapii Przystań który prowadzę w Katowicach,