Ze wszystkich pięciu zmysłów wzroku, słuchu, smaku, węchu, dotyk w życiu płodowym rozwija się najwcześniej ,bo już w pierwszym trymestrze ciąży. W kulturach pierwotnych był on czymś codziennym, naturalnym . Proste gesty wzajemnego głaskania się i przytulania służyły ludziom do budowania relacji i wzmacniania więzi emocjonalnej .
Czucie to zarówno dotykanie, jak i bycie dotykanym. Często bywa on niedoceniany. Odnosimy wrażenie, że do doświadczania , poznawania świata , komunikowania się wystarcza nam mowa , wzrok i słuch. Dotyk niesie ogromną ilość sygnałów , jakie odbieramy w kontakcie ze światem zewnętrznym. Zawarte są w nim informacje o własnym ciele, wzajemnych zależnościach między nami, a innymi osobami.
To także świadomość ruchu , sposób w jaki chodzimy, poruszamy się. Niezwykle ważnym doświadczeniem , które rzutuje na rozwój emocjonalny , jest kontakt cielesny między matką a dzieckiem. Rozpoczyna się on już w momencie życia płodowego. Poprzez głaskanie, dotykanie , masowanie brzucha matka nawiązuje kontakt niewerbalny z dzieckiem.
Tworzą się podwaliny więzi emocjonalnej. Już na tym etapie rozwoju psychofizjologicznego dziecko uczy się czucia i jego różnicowania. Jest on sygnałem bezpieczeństwa , miłości, czułości, ale także zagrożenia, lęku, strachu .
Dotyk uspakaja , dlatego tak istotne jest, aby po urodzeniu niemowlę mogło być położone na brzuchu mamy. To pomaga dziecku uśnieżyć szok , lęk związany z procesem adaptacji do nowego, nieznanego środowiska i samodzielnemu podjęciu funkcji życiowych po przecięciu pępowiny .U niemowląt dotyk stanowi podstawę jego komunikacji z otoczeniem i jest najważniejszym czynnikiem jego edukacji rozwojowej.
Poczynając od uważnego badania własnego ciała , komunikowania się z rodzicami , a skończywszy na tworzeniu informacji o cechach podłoża, ubrań i zabawek.
Pamięć ciała małego dziecka zawiera i obejmuje te doświadczenia, które dotyczą opieki macierzyńskiej, a szczególnie wrażeń sensorycznych i wrażeń związanych z sytuacją karmienia. Niestety w procesie wychowania , w codziennej pielęgnacji, opiece nad dzieckiem pomniejszamy rolę i znaczenie dotyku .
Dotyk zostaje zapamiętany na głębokim poziomie ciała i wpływa na kształtowanie się i budowanie naszych relacji z ludźmi oraz pozycji i roli jaką pełnimy w kontaktach interpersonalnych. Implikuje to sposób w jaki postrzegamy nasze ciało, jak się w nim czujemy , czy potrafimy uważnie słuchać płynących zeń komunikatów, żyć w harmonii i odnosić się doń z szacunkiem i troską . A może traktujemy je jak wroga i katujemy nadmiernym wysiłkiem fizycznym, obżarstwem , bądź głodzimy się ?
Stąd już prosta droga do schorzeń psychosomatycznych , anoreksji , bulimii. Napinamy mięśnie, spłycamy oddech powodując tym samym, że coraz mniej czujemy. Nasz świat doznań i wrażeń zmysłowych zubaża się i powoli zamiera.
„Ludzie mają oczy , a nie widzą ,
ludzie mają uszy, a nie słyszą,
ludzie mają nosy, a nie czują,
ludzie mają ręce, a nie dotykają ,
ludzie mają nogi, a nie chodzą,
ludzie mają serca, a nie kochają „
Wiesław Karolak
Na ile w codziennym życiu jesteś świadom dotyku ?